Buitenboosters: Hoe natuur kan helpen

Buiten zijn is zo belangrijk en daarom doet, in samenwerking met o.a. Hogeschool Leiden, het lectoraat Natuur en Ontwikkeling Kind onderzoek naar de invloed van natuur op het welzijn van mensen en in het bijzonder op het welzijn van kinderen. De bevindingen uit deze onderzoeken kunnen leerkrachten (in opleiding) helpen om, ondanks de lockdown, natuur te verwerken in de dagelijkse praktijk.

Op deze pagina vind je Buitenboosters van verschillende onderzoekers, in de vorm van een vlog, blog, filmpje of factsheet. Een handreiking hoe natuur kan helpen. 

In deze Buitenbooster vertelt onderzoeker Mart Ottenheim hoe de mens in de sterk verstedelijkte samenleving steeds verder af is komen te staan van de natuurlijke cyclus van het leven.

Deze manier van leven beïnvloedt op grote schaal het functioneren van de natuur, zichtbaar in vervuiling, afnemende biodiversiteit en de klimaatcrisis. Mart legt de natuurlijke cyclus van het leven uit en laat zien hoe kinderen een sterke band kunnen opbouwen met de natuur. Welk effect heeft een goede relatie met de natuur op kinderen? En op de wereld? Werk aan de winkel voor pedagogisch & onderwijsprofessionals (in opleiding)!

Leuke tips om met kinderen de natuur te verkennen

• Buitenbooster 14: Met een poster met 50 activiteiten is elke vakantiedag een nieuw avontuur en ben je elke dag een ervaring wijzer.
• Buitenbooster 9: De wereld van even, evenwicht & evenwichtig. Welke activiteiten kun je allemaal ondernemen? 
• Buitenbooster 5: In deze Buitenbooster nemen de onderzoekers van het lectoraat je mee in de wereld van sneeuw en ijs. 
• Het Bewaarde Land
• De Nationale Buitenlesdag

Achtergrondinformatie

• Margadant - van Arcken, M. (1990). Groen verschiet. Natuurbeleving en natuuronderwijs bij acht tot twaalfjarige kinderen, Den Haag: SDU uitgeverij.
• Alblas, A.H. (1999). Onderwijzen voor een natuurbetrokken bestaan: didactische uitgangspunten voor natuur- en milieu-educatie. Proefschrift Wageningen: Wageningen Universiteit.
• Prins, J. & Hagenaar, J. (2021). Buiten aan de slag met taal. HJK #5 2021, p. 32-35. Op kijk op Hoofd, schouders, knie en TAAL.

 

In deze Buitenbooster nemen de onderzoekers van het lectoraat je mee de herfst in. Welke activiteiten kun je allemaal ondernemen om inzicht te krijgen in hoe natuur werkt en wat de invloed van mensen op natuur is en van natuur op mensen.

Kortom: 50 boosters over natuurlijke ritmes en kantelpunten die je ontdekt moet hebben.

De overgang naar de herfst is een kantelpunt in de natuur: kleuren veranderen, bladeren vallen, er ontstaan processen van verteren en recyclen, wachten en verwachten. De ene mens wordt er melancholisch van, de ander waardeert en neemt waar. Hoe je het wendt of keert, de cyclus van de natuur neemt ons mee. Deze herfst kunnen we niet om een zeer zorgelijk kantelpunt heen; het klimaatrapport. We horen wat we al wisten en we moeten gaan doen wat gedaan had moeten zijn.

Met de herfstbooster kun je op allerlei manieren ervaren wat een kantelpunt voor jou betekent. Deze buitenbooster is voor iedereen die durft te kantelen!

Download de buitenbooster-poster ( pdf, 3.07 MB )

Kantelpunt

Een kantelpunt vanuit een bijzonder verhaal over de Duitse kunstenaar Joseph Beuys. Maart 1944 crashte Beuys met een vliegtuig op de Krim. De kunstenaar werd zwaargewond gevonden door nomadische Tataren, die zijn lichaam met dierlijk vet insmeerden en in vilt wikkelden om hem warm te houden en zijn wonden te laten helen. Wonder boven wonder kwam Beuys er weer bovenop. Vilt en vet werden daarna twee van de belangrijkste materialen in zijn werk, als verwijzingen naar bescherming en heling, maar ook naar mystiek en de kracht van de natuur.

Voor iedereen is het afgelopen jaar ingrijpend geweest, min of meer gecrasht zou je kunnen zeggen. We zijn in die verandering de natuur een prominentere plaats in ons leven gaan geven, vanuit verveling, leegte, zoeken naar rust, ontstond behoefte aan ruimte en natuur. Het belang van bescherming en de hang naar de natuur kenmerken de trends die we om ons heen zien. Dat is inspirerend: het gaat er niet alleen om zelf geïnspireerd te raken, maar ook om inspiratie van anderen te ervaren. Zo bedoelen we deze buitenbooster: wederzijdse inspiratie tussen mensen, in het proces van geven en ontvangen van de natuur.

Achtergrondinformatie

• Klimaatrapport 
• Shifting baseline syndrome: causes, consequences and implications ( pdf, 320 KB ). Masashi Soga and Kevin J. Gaston. 
• White paper Groene schoolpleinen ( pdf, 773 KB ) (2021). Jolanda Maas, Nicole van den Bogerd, Sophia van Dam, Marlies Bouman en Vincent van der Veen. 
• Ieder kind naar buiten, Veldwerk Nederland.
• Connecting with Nature to Care for Ourselves and the Earth 

In deze Buitenbooster nemen de onderzoekers van het lectoraat je opnieuw mee de zomer in. Dit keer aan de hand van drie tips uit de wetenschap om je vakantie met veel plezier door te brengen.

Hoe kies je een goede plek om je vrije zomerdagen door te brengen? Zo’n plek waar kinderen eindeloos kunnen spelen en jij vanaf een afstandje kunt meegenieten. Je gelooft het of niet, maar de wetenschap heeft tips en onderzoeker Elise Peters legt ze uit. Deze buitenbooster is voor iedereen die de zomer met kinderen doorbrengt.

Achtergrondinformatie

Elises tips zijn gebaseerd op:

• Theory of affordances: Gibson, J. J. (2014). The ecological approach to visual perception: classic edition. Psychology Press Classic Edition.
• Loose Parts Theory, Nicholson S. (1972). The Theory of Loose Parts, An important principle for design methodology. Studies in Design Education Craft & Technology, 4(2).
• Risky play, Sandseter, E. B. H. (2009). Characteristics of risky play. Journal of Adventure Education & Outdoor Learning, 9:1, 3-21.

 

21 juni 2021
In deze Buitenbooster nemen de onderzoekers van het lectoraat je mee de zomer in. Met een poster met 50 activiteiten is elke vakantiedag een nieuw avontuur! Bekijk of download hier de poster met 50 boosters die je deze zomer samen met familie, vrienden of buren gedaan moet hebben.

De zomer is een tijd waarin kinderen, maar niet alle kinderen, volop kansen krijgen om nieuwe ervaringen op te doen. Dit omdat zij op andere plekken en plaatsen komen, andere mensen ontmoeten en allemaal dingen kunnen doen die zij anders niet doen. Zomeractiviteiten zijn echter geen luxe maar van belang voor ieder kind. Zo bieden activiteiten levensvormende ervaringen als ‘ik mag meedoen’, ‘ik kan dit’, en ‘dit is echt iets voor mij’. Activiteiten stimuleren ontwikkelingsgebieden zoals taal en denken. En verschillende plekken, met verschillende mensen, en met verschillende dingen om te doen en te bespreken, helpen kinderen grip te krijgen op en begrip te krijgen van de wereld. Het is daarom van belang om alle kinderen een boost aan zomerervaringen te geven. Doe je mee? 

 

 

8 juni 2021
Kinderen houden van dieren, spelen graag buiten, en gaan graag op onderzoek uit. In ‘Het grote thuis-natuur klooiboek’ geeft Astrid Poot veel voorbeelden van hoe je kinderen een onderzoek-boost in en met natuur kan geven. In deze BuitenBooster van het lectoraat Natuur & Ontwikkeling Kind laat een onderzoeker-in-spe zien wat je met mos in je mixer kunt doen. Experimenteer je mee?

Meer lezen over:

• De rol van leerkrachten bij onderzoekend leren in de klas: Uum, M. S. J. Van, Verhoeff, R. P., & Peeters, M. (2016). Inquiry-based science education: towards a pedagogical framework for primary school teachers. 0693.
• Uitingsvormen van onderzoekend spelen bij het jonge kind: Vartiainen, J., & Kumpulainen, K. (2019). Playing with science : Manifestation of scientific play in early science inquiry. European Early Childhood Education Research Journal, 0(4), 1–14.
• De waarde van onderzoekend leren in formele en informele omgevingen: Bell, P., Lewenstein, B., Shouse, A. W., & Feder, M. A. (2009). Learning Science in Informal Environments: People, Places, and Pursuits.
• Onderzoekend leren door kleuters in een science museum: Franse, van Schijndel, Raijmakers (2009). Kleuters aan zet in science centers. Een voorstudie voor science center NEMO.
• Het Universiteitsmuseum Utrecht ontwikkelde onderzoekende digilessen voor het PO en VO via LessonUp. Hiermee kun je onderzoekend leren in de klas, onder begeleiding van de eigen leerkracht/docent met materiaal van het UMU.
• Het Wetenschapsknooppunt Leiden laat kinderen en jongeren kennismaken met wetenschap en geeft allerlei links en tips voor activiteiten.

12 april 2021
In deze buitenbooster vertelt onderzoeker Mart Ottenheim over het verbonden zijn aan de natuur. Door de seizoenen van het jaar in de natuur te beleven, kun je een positieve relatie opbouwen met natuur.

Natuur heeft zijn eigen ritme. Bepaalde planten groeien en bloeien in hun seizoen, dieren trekken weg of juist terug naar Nederland. Elk jaar weer zijn wij getuigen van dit ritme en kunnen we ons daartoe verhouden. Wij kunnen meebewegen met het ritme of juist niet. Door regelmatig buiten in de natuur te zijn en de seizoenen mee te beleven voel je je verbonden met de natuur. Juist voor kinderen is dat belangrijk omdat het hun anker naar de wereld is als ze uiteindelijk de grote mensen wereld betreden.

Achtergrondinformatie

• Connectedness to nature: Its impact on sustainable behaviors and happiness in children. Frontiers in psychology, 11, 276.  By Barrera-Hernández, L. F., Sotelo-Castillo, M. A., Echeverría-Castro, S. B., & Tapia-Fonllem, C. O. (2020).
• Exploring the impact of contact with nature in childhood on adult personality. Urban Forestry & Urban Greening, 55, 126864. By Snell, T. L., Simmonds, J. G., & Klein, L. M. (2020).

29 maart 2021
In deze Buitenbooster vertelt onderzoeker Marian Joven hoe op je handen zitten en niet ingrijpen in het buitenspel, een goede pedagogische ingreep kan zijn waardoor kinderen op hun eigen-wijze kunnen experimenteren, ontdekken en grenzen verkennen.

Niets doen kan lastig zijn en botsen met de behoefte om te zorgen en te helpen. Door steeds te beseffen wat je kinderen geeft als je niet-iets-doet, kan ’niets doen’ steeds makkelijker worden. Wanneer ben je nodig als begeleider? En hoe doe je dat, ‘niets doen’? Bekijk het in onderstaande video. 

De tekeningen uit het verhaal in de video zijn gemaakt door Mart Ottenheim (onderzoeker bij het lectoraat).

Achtergrondinformatie

In de video wordt verwezen naar een publicatie van het lectoraat: De kunst van naar buiten gaan ( pdf, 4.88 MB ). 

22 maart 2021
In deze Buitenbooster vertelt onderzoeker Karlijn de Jong in een vlog over hoe leerkrachten/docenten een bijdrage kunnen leveren aan de sociale en emotionele ontwikkeling van kinderen/jongeren.

Het onderwijs is zoveel meer dan alleen het overdragen van kennis. Kinderen en jongeren ontwikkelen zich op school ook op sociaal, emotioneel en moreel gebied. En hoewel de meesten weer met regelmaat naar school gaan, zien we dat er geregeld kinderen en jongeren in quarantaine moeten. Wat betekent thuiszitten voor hun sociale en emotionele ontwikkeling? En hoe zorg je ervoor dat deze ontwikkelingen zoveel mogelijk doorlopen? In deze vlog geeft Karlijn tips hoe jij je leerlingen/studenten kunt motiveren en vertelt ze wat het belang van de buitenomgeving hierbij is.

Achtergrondinformatie

In de video wordt verwezen naar een website over buiten lesgeven. Meer informatie vind je op buitenlesdag.nl. Wil je zelf een creatieve buitenlesdag geven en heb je inspiratie nodig? Meld je aan voor de workshop ( pdf, 2.46 MB ).

Tips voor digitale visueelmakers

• Breng kleren tot leven met Jamboard
• Padlet (Padlet is het eenvoudigste platform ter wereld voor het creëren van en samenwerken aan inhoud)
• Tik Tok

15 maart 2021
In deze Buitenbooster nemen de onderzoekers je mee in de wereld van even, evenwicht & evenwichtig. Welke activiteiten kun je allemaal ondernemen? Kortom: 50 boosters die je buiten met even, evenwicht & evenwichtig gedaan moet hebben.

Natuur is elke dag anders. Korte dagen, lange dagen. 21 maart is het buiten vrijwel even lang licht als dat het donker is. En de maan, is zij precies half vol? Er is zoveel te onderzoeken en te experimenteren. Op naar buiten! 

Maar wat kun je allemaal doen? Daarom dit pdf-bouwpakket voor jou om zelf een zonmaan-mobile te maken met daarop de 50 boosters. Klik op de link en print hem uit. NB mocht je hem iets steviger willen maken dan kun je tussen de cirkels dun karton doen.

Download zonmaan-mobile ( pdf, 1.62 MB )

Zin in een challenge? Ga naar het Instagramaccount van Outdoor Learning & Living Academy en bekijk de zonmaan- challenge.

Nuances zien en balans brengen

Waarom naar buiten? De natuur geeft je ruimte om nuances te herkennen en te erkennen. Natuur is gewoon zo. In de week van de verkiezingen met hoge en lage peilingen, linkse en rechtse stellingnamen en antwoorden die in een ja of nee moeten worden gegoten, leeft de natuur een evenwichtige week. De zon passeert de evenaar, het midden, de dagen zijn vrijwel even lang als de nachten. Het is geen winter meer en ook nog geen lente.

De natuur spiegelt een tussenruimte; let er maar eens op. Een enkel facet, zoals lentegroen, kent een rijke schakering. Door te ordenen, zoals van donker naar licht. Door omslagpunten te herkennen, zoals dit noem ik nog groen en dat is geel, onderzoek je evenwichtspunten. Je kunt ook nagaan hoe dit voor jezelf werkt, en hoe het in je doorwerkt. Alles heeft een midden. Je kan het op oneindig veel manieren uitvinden.

Herstellen en opladen

Intense buitenervaringen in en met natuur zijn direct verbonden met de diepere lagen in ons zelf, met het onbenoembare en onverklaarbare, met het zinzoekende en zingevende. In die zin brengen natuurervaringen ons meer in ons zelf. We ervaren het als hervinden. We staan niet langer uit naar de buitenwereld om te reageren op alles wat op ons afkomt, maar vinden rust in ons zelf. Een rust die hernieuwde energie geeft om iets op te pakken, te ontwikkelen, te creëren. Hoe lekker om dit te ervaren in Coronatijd. Hoe nodig om dit te ervaren in Coronatijd!

Zachte fascinatie

Een bijzonder kenmerk van de natuur is dat het op een prettige manier de aandacht trekt, zonder dat het moeite kost. Dit fenomeen wordt ‘zachte fascinatie’ genoemd. Bij zachte fascinatie gaat het in de eerste plaats om visuele natuurervaringen: hoe onze blik automatisch wordt getrokken naar een blaadje dat naar beneden dwarrelt, een vlinder die voorbij fladdert, of wolken die langs de horizon schuiven.

Maar het treedt ook op bij andere zintuigen: onze oren die zich spitsen bij het zingen van een merel, een strand dat onweerstaanbaar uitnodigt om op blote voeten te lopen, of een bloeiende bloem waar je wel even aan moet ruiken. Deze voorbeelden illustreren de kracht van natuur als prikkel voor het opdoen van directe en aangename zintuiglijke ervaringen. Volgens de ‘Attention Restoration Theory’ (Kaplan & Kaplan, 1989) speelt zachte fascinatie een belangrijke rol in de rustgevende effecten van natuur.

Tijdens de ervaring van zachte fascinatie wordt geen beroep gedaan op de gerichte (moeite kostende) aandachtcapaciteit, waardoor er rust en ruimte in het hoofd komt, met allerlei gunstige effecten op het concentratievermogen en de zelfbeheersing. Dit maakt de natuur, zoals treffend omschreven door wetenschapsjournalist Mark Mieras (2015), tot een ‘vluchtheuvel voor de overbelaste geest’. Deze theorie krijgt steun uit onderzoek waaruit blijkt dat kinderen en volwassenen tijdens of na een verblijf in de natuur beter presteren op complexe taken die een beroep doen op executieve functies zoals het verbinden van letters en getallen (zie bijv., Van den Berg, 2011).’

Achtergrondinformatie

• Hovinga, D. (2013). Van deadline naar lifeline 'Natuur een groeiruimte voor kinderen ( pdf, 2.52 MB )', Leiden: Hogeschool Leiden.
• Kaplan, R., & Kaplan, S. (1989). The experience of nature: A psychological perspective. New York: Cambridge University Press.
• Artikel ‘De natuur als vluchtheuvel van de geest’.
• Website ‘Buitentijd = Leertijd’. 
• Van den Berg, A.E. (2011). ‘Natuur als therapie bij ADHD: Literatuurstudie, interviews met deskundigen, en empirisch onderzoek ( pdf, 1.83 MB )’, Alterra-rapport 2112. Wageningen: Alterra. 
• Whitepaper Natuur voor Stressreductie: ‘Geef kinderen de natuur (terug)’.

8 maart 2021
Onderzoeker Nicole van den Bogerd vertelt in deze vlog hoe studenten de buitenruimte kunnen gebruiken om hun fysieke en mentale gezondheid te versterken.

Geen motivatie meer om te leren? Ga dan naar buiten. De coronapandemie en bijbehorende maatregelen vragen veel van ons sociale leven en er komen steeds meer berichten dat de fysieke en mentale gezondheid van studenten er flink onder lijden. In deze vlog vertelt Nicole over de voordelen van naar buiten gaan en daagt ze studenten uit om dit ook dagelijks te doen. Ze geeft ook tips om een gezonde studieomgeving in te richten. Kijk voor meer advies over leefstijl en gezondheid in coronatijden op de website van Loketgezondleven.nl.  

Nicole is onderzoeker bij het lectoraat en is gepromoveerd op het thema Hoe richt je een gezonde studieomgeving in? Meer groen(te) en fruit.

Achtergrondinformatie

Meer weten over het belang van bewegen en natuur. Kijk eens op:

• Website met beweegrichtlijnen 
• Artikel Gezondheidseffecten van natuur (Engels)
• Artikel 2 uur de natuur in (Engels) 

Tips om ervoor te zorgen dat je iedere dag naar buiten gaat: 

• maak met je huisgenoot of partner een afspraak over hoe laat en wanneer jullie naar buiten gaan;
• ga, voordat je aan het werk gaat, alvast een half uurtje buiten wandelen;
• maak een routine van je dagelijkse ommetje;
• een mooie wandelroute bij jou in de buurt. Woon je in Rotterdam? Loop dan eens door het Kralingse bos, maak een rondje langs de Maas en over de bruggen of door Het Park bij de Euromast.

1 maart 2021
Onderzoeker Jannette Prins vertelt in deze vlog hoe je de buitenruimte kunt gebruiken als leeromgeving voor een taalles. Zo vertelt ze onder andere aan welke kwaliteitseisen een goede leeromgeving moet voldoen.

Daarnaast reikt ze ideeën aan voor als je een excursie in de buitenlucht wilt combineren met een goede taalles, want buiten zie je overal teksten. Teksten die iets zeggen over het gebied waar je loopt. Zo heb je bordjes met regels waar je je aan moet houden of een informatiebord met een tekst over wat er op die plek staat. Alleen, zijn die teksten ook te begrijpen voor de mensen? Of moeten ze wellicht herschreven worden in duidelijkere taal?

Achtergrondinformatie

In de video wordt verwezen naar een artikel. Download het hier:

• Artikel Interactief taalonderwijs ( pdf, 1.84 MB ) uit didaktief nr 9, november 2006.

Bekijk een grote afbeelding van de tekst op het bord bij de molen en de skatebaan.

15 februari 2021
Onderzoeker Jannette Prins vertelt in deze vlog over het belang van de buurt waar kinderen opgroeien, hoe ze daar al spelend een goede band mee kunnen opbouwen en waarom dat zo belangrijk is.

En na een week van sneeuw en ijs hebben we allemaal weer kunnen ervaren wat buiten zijn voor kinderen en onszelf kan betekenen. In haar vlog benoemt Jannette ook de invloed van de seizoenen op het buitenspelen. Welke toegevoegde hebben de verschillende seizoenen op buitenspel?

Daarnaast geeft ze een voorbeeld hoe je het gesprek kunt aangaan met leerlingen over welke plek belangrijk voor hen is of vroeger was. Aan de hand van de stromingen ‘kritische pedagogiek’ en ‘ecologische pedagogiek’ bespreekt ze waarom deze plek zo’n belangrijke rol in het leven van kinderen en jongeren speelt.

Achtergrondinformatie

In de video wordt verwezen naar verschillende artikelen en documenten. Download ze hier:

• Hovinga, D. (2013). Van deadline naar lifeline 'Natuur een groeiruimte voor kinderen’ ( pdf, 2.52 MB ), Leiden: Hogeschool Leiden.
• Artikel ‘The Best of Both Worlds: A Critical Pedagogy of Place ( pdf, 401 KB )’, van David A. Gruenewald.

8 februari 2021
In deze Buitenbooster nemen de onderzoekers van het lectoraat je mee in de wereld van sneeuw en ijs. Welke activiteiten kun je allemaal ondernemen? Kortom: 50 boosters die je buiten met sneeuw en ijs gedaan moet hebben.

Natuur is elke dag anders! Nu ligt er sneeuw en is er echt ijs - hoe lang is dat geleden? Op naar buiten! We dagen je uit - leef je uit en maak van ijs en sneeuw een prachtig beeld van waar je nu zo naar verlangt. Je geeft jezelf en/of je leerlingen en/of je eigen kinderen daarmee een groot cadeau, want je kunt jezelf er even helemaal in verliezen. Een echte ‘flow’ ervaring dus, een moment dat je buiten de tijd lijkt te leven omdat je de verbinding met de kloktijd bent kwijtgeraakt. Hoe heerlijk is dat in Coronatijd!

Maar wat kun je allemaal doen? Een poster met 50 boosters die je buiten met sneeuw en ijs gedaan moet hebben. Klik op de afbeeldinfg hieronder en print hem uit. Hang de poster op het raam, de deur, de wc, de keukenkastjes en dan, naar buiten!

Herstellen en opladen

Waarom naar buiten? Spelen in en met natuur brengt kinderen (en volwassenen) in een speelstroom. Het is één van de redenen waarom kinderen (en volwassenen) graag in en met natuur zijn en spelen. Het geeft de mogelijkheid om volledig in spel op te gaan. Het brengt de ervaring van gerichte aandacht en volledige concentratie op zowel de omgeving als op jezelf.

Intense buitenervaringen in en met natuur zijn direct verbonden met de diepere lagen in ons zelf, met het onbenoembare en onverklaarbare, met het zinzoekende en zingevende. In die zin brengen natuurervaringen ons meer in ons zelf. We ervaren het als hervinden. We staan niet langer uit naar de buitenwereld om te reageren op alles wat op ons afkomt, maar vinden rust in ons zelf. Een rust die hernieuwde energie geeft om iets op te pakken, te ontwikkelen, te creëren. Hoe lekker om dit te ervaren in Coronatijd. Hoe nodig om dit te ervaren in Coronatijd!

Zachte fascinatie

Een bijzonder kenmerk van de natuur is dat het op een prettige manier de aandacht trekt, zonder dat het moeite kost. Dit fenomeen wordt ‘zachte fascinatie’ genoemd. Bij zachte fascinatie gaat het in de eerste plaats om visuele natuurervaringen: hoe onze blik automatisch wordt getrokken naar een blaadje dat naar beneden dwarrelt, een vlinder die voorbij fladdert, of wolken die langs de horizon schuiven.

Maar het treedt ook op bij andere zintuigen: onze oren die zich spitsen bij het zingen van een merel, een strand dat onweerstaanbaar uitnodigt om op blote voeten te lopen, of een bloeiende bloem waar je wel even aan moet ruiken. Deze voorbeelden illustreren de kracht van natuur als prikkel voor het opdoen van directe en aangename zintuiglijke ervaringen. Volgens de ‘Attention Restoration Theory’ (Kaplan & Kaplan, 1989) speelt zachte fascinatie een belangrijke rol in de rustgevende effecten van natuur.

Tijdens de ervaring van zachte fascinatie wordt geen beroep gedaan op de gerichte (moeite kostende) aandachtcapaciteit, waardoor er rust en ruimte in het hoofd komt, met allerlei gunstige effecten op het concentratievermogen en de zelfbeheersing. Dit maakt de natuur, zoals treffend omschreven door wetenschapsjournalist Mark Mieras (2015), tot een ‘vluchtheuvel voor de overbelaste geest’. Deze theorie krijgt steun uit onderzoek waaruit blijkt dat kinderen en volwassenen tijdens of na een verblijf in de natuur beter presteren op complexe taken die een beroep doen op executieve functies zoals het verbinden van letters en getallen (zie bijv., Van den Berg, 2011).’

Achtergrondinformatie

• Hovinga, D. (2013). Van deadline naar lifeline 'Natuur een groeiruimte voor kinderen ( pdf, 2.52 MB )', Leiden: Hogeschool Leiden.
• Kaplan, R., & Kaplan, S. (1989). The experience of nature: A psychological perspective. New York: Cambridge University Press.
• Artikel ‘De natuur als vluchtheuvel van de geest’.
• Website ‘Buitentijd = Leertijd’. 
• Peters, E. en Hovinga, D. (2016). 'Met je billen in het zand. Zien hoe de omgeving het spel van kinderen vormt ( pdf, 6.67 MB )', Hogeschool Leiden.
• Van den Berg, A.E. (2011). ‘Natuur als therapie bij ADHD: Literatuurstudie, interviews met deskundigen, en empirisch onderzoek ( pdf, 1.83 MB )’, Alterra-rapport 2112. Wageningen: Alterra. 
• Whitepaper Natuur voor Stressreductie: ‘Geef kinderen de natuur (terug)’.

1 februari 2021
Onderzoeker Janneke Hagenaar legt in deze vlog de verbinding tussen buiten en boeken. Ze geeft leerkrachten (in opleiding) en pedagogisch professionals een inkijkje in de wereld van taal en hoe kinderen (buiten) taal leren.

Daarnaast vertelt ze hoe je inspiratie uit boeken kunt halen en geeft ze boekentips. Deze Buitenbooster is gekoppeld aan de Nationale Voorleesdagen. Meer onderwijsideeën (voor buiten) rond het prentenboek Coco kan het! vind je op het Instagram-account van Outdoor Living Learning Academy (OLLA): outdoorlivinglearningacademy. Hieronder vind je een document met wel honderd onderwijsmogelijkheden rond het prentenboek Coco kan het!, het aanbieden van een rijke ervaringswereld (buiten) aan kinderen en handvatten hoe hier taal aan te geven.

Achtergrondinformatie

In de video wordt verwezen naar verschillende artikelen. Download ze hier:

• Gordon Wells: Dialogic inquiry in education: building on the legacy of Vygotsky (Engels) ( pdf, 374 KB ).
• Special HJK(-online): Naar binnen of naar buiten? Van Janneke Hagenaar, #1 2020 ( pdf, 692 KB ).
• Artikel HJK(-online): Taal leer je met je lijf. Van Jannette Prins, okt 2017 ( pdf, 2.62 MB ).
• Document met onderwijsmogelijkheden rond het prentenboek Coco kan het! ( pdf, 561 KB ).

25 januari 2021
Onderzoeker Marieke van Ierschot vertelt in deze instructiefilm over het belang van buitenspel voor jonge kinderen (helemaal in coronatijd). Daarnaast geeft ze handreikingen hoe leerkrachten (in opleiding) het spel buiten kunnen bevorderen.

Dit doet ze onder andere aan de hand van de vijf punten uit het boek ‘Laat ze buitenspelen’ van Helen Tovey. Ook komt in de film het demonstratiespel aan bod. Ze gaat op pad met Bennie Booster en laat zien hoe je het spel buiten (ook op afstand) kunt stimuleren.

Achtergrondinformatie

In de video wordt verwezen naar boeken en websites:

• Het boek ‘Laat ze buitenspelen’ van Helen Tovey.
• De website Speelpleziermethodiek (over demonstratiespel).

18 januari 2021
Onderzoeker Elise Peters vertelt over hoe natuur kan helpen bij de fysieke gezondheid van kinderen en jongeren. Ze geeft voorbeelden hoe leerkrachten (in opleiding) in deze lockdown online schermtijd kunnen afwisselen met fysieke buitenactiviteiten.

Achtergrondinformatie

In de video wordt verwezen naar verschillende artikelen. Download ze hier:

• Over het belang van bewegen (juist nu)
• Over het belang van buiten

 
12 januari 2021
Onderzoeker Elise Peters vertelt in deze vlog over hoe natuur kan helpen bij stressreductie bij kinderen. Daarnaast geeft zij voorbeelden hoe leerkrachten (in opleiding) natuur kunnen inzetten in de periode van lockdown.

Achtergrondinformatie

In de video wordt verwezen naar verschillende artikelen. Download ze hier:

• Whitepaper Natuur voor Stressreductie: ‘Geef kinderen de natuur (terug)’ 
• Infographic Natuur voor Stressreductie: ‘Nature can improve health and wellbeing’
• Artikel over Loose Parts: ‘Effects of Play Equipment and Loose Parts on Preschool Children’s Outdoor Play Behavior: An Observational Study and Design Intervention’
• Artikel over KFC speeltuinen: ‘Exploring the Relationship between Design Approach and Play Value of Outdoor Play Spaces’